احتمالا خیلی از ماها قبلا اسم دالبی رو شنیدیم و کم و زیاد باهاش آشنایی داریم. اخیرا یه تکنولوژی جدیدتر از دالبی به اسم دالبی ویژن IQ – Dolby vision IQ معرفی شده که امروز قصد دارم توی این مطلب براتون کاراییش رو به زبان ساده براتون توضیح بدم. اما قبل از اون بیاید یه نگاه خلاصه به تکنولوژی دالبی داشته باشیم.
تکنولوژی دالبی ویژن چیه؟
دالبی ویژن یک تکنولوژیه که برای HDR توسعه داده شده. HDR هم مخفف High Dynamic Range هست به معنی محدوده داینمیک بالا. حالا همه اینا یعنی چی؟
حتما بعضی وقتا پیش اومده که فیلم یا سریالی نگاه می‌کردید، یا در حال بازی کردن گیم‌های مورد علاقتون بودین، وقتی وارد یه اتاق یا یک محدوده تاریک میشدید، قسمت‌های روشن به درستی قابل مشاهده نبودن. مثلا اگر توی یک خونه تاریک باشید و بیرون آفتاب باشه، دو حالت داشت، یا داخل خیلی تاریک بود، یا بیرون بیش از حد روشن بود به هر حال یکی از این دو فدای اونیکی میشد تا بتونید جزئیات رو توی یکی از این فضاها ببینید.
برای اینکه این مشکل حل بشه، یعنی هم جزئیات توی فضای تاریک و هم در فضای روشن به طور همزمان به شکل خوبی قابل مشاهده باشه، HDR رو معرفی کردن. HDR جزئیات تصویر در تاریک‌ترین و روشن‌ترین مکان‌ها رو براتون نرمال و قابل مشاهده می‌کنه.
توی عکاسی، اگر بخواین عکس HDR بگیرین، اینطوریه که باید یه عکس متناسب با قسمت تیره، یه عکس متناسب با قسمت روشن بگیرید. بعد این دو عکس رو که ترکیب کنید جزئیات قسمت تیره و روشن قابل مشاهدست. توی گوشی‌ها اینکار به صورت خودکار انجام میشه. اما برای ویدیو، نیاز به تکنولوژی‌های بیشتری هست. علاوه بر اون تکنولوژی مثل HDR10، کاری که انجام میده از تعداد داده‌ها (عکس‌ها و نوردهی‌های بیشتری) برای ترکیب استفاده می‌کنه. مثلا 10 عکس با نور مختلف از کم تا زیاد میگیرید بعد با دقت اونا رو روی هم قرار میدید و ادیت می‌کنید. اینطوری جزئیات توی هر بخشی از تصویر به شکل خیلی خوبی قابل مشاهدست.
عکسی که در بالا گذاشتم نمونه ای از این تکنولوژی و ادیت هست. تمام جزئیات در یخ و در آسمان با وجود نور شدید خورشید قابل مشاهدست. البته در نظر بگیرید اگر بخوایم یک حس خاص مثل سیلوئت رو منتقل کنیم طبیعتا از این تکنولوژی استفاده نمیشه.
دالبی ویژن IQ چیه؟
تکنولوژی جدیدی که اخیرا معرفی شده به اسم Dolby vision IQ، یک تکنولوژی جدید برای بهتر کردن تجربه همون HDR هست. در واقع این تکنولوژی کاملا جدیدی نیست و فقط به جهت بهبود دالبی ویژن ارائه میشه. حالا در ادامه بهتون میگم که چطور کار می‌کنه و چرا اهمیت داره.
بهینه سازی HDR بر اساس نورپردازی اتاق
یکی از چیزای مهمی که روی کیفیت محتوای HDR اثر میذاره نور و شرایط نورپردازی اتاقی هست که در اون قرار دارید. بذارید یه مثال ساده‌تر بزنم. دقت کردین وقتی صفحه گوشی‌تون رو با نور زیاد توی آفتاب نگاه می‌کنید چقدر متفاوت به نظر میرسه نسبت به زمانی‌که توی سایه نگاه می‌کنید؟
مثلا اگر یک صحنه خیلی تاریک رو توی یک اتاق خیلی روشن نگاه کنید، ممکنه اصلا چیزی نبینید و جزئیات قسمت تاریک تصویر حتی با محتوای HDR هم قابل مشاهده نباشه چون اتاقتون خیلی روشنه. چون اون کسی که ویدیو رو ادیت کرده یا فیلم رو ساخته قصد داشته اون قسمت از فیلم تاریک باشه به هر حال برای انتقال حس مخصوص به مخاطب باید اینکار انجام بشه.
دالبی این مشکل رو از زمان معرفی دالبی ویژن درک کرده بود که باعث شد فرمت HDR رو به کار بگیره. به خاطر همینه که چندین تکنولوژی دالبی ویژن داریم مثلا دالبی ویژن مخصوص سینما و دالبی ویژن مخصوص خونه. چون توی سینما معمولا نورپردازی برنامه ریزی شده و مشخص هست اما توی خونه ممکنه خیلی فضا روشن باشه. اما این دو دالبی ویژن به تنهایی نمی‌تونن مشکل رو حل کنن چون مشخص نیست هر کسی توی چه شرایطی محتوا رو نگاه می‌کنه.
پس دالبی برای حل این مشکل رو به دالبی ویژن IQ آورده. این یک آپدیته که محتوای ویدیو و هر فریم تصویر HDR، بر اساس فضای شما و حداکثر توان تلویزیون بهینه میشه.
دالبی ویژن IQ از داده‌های پردازش شده و اطلاعات سنسور نوری توی تلویزیون استفاده می‌کنه تا به صورت پویا یا داینمیک، کیفیت تصویر و نوع تصویر HDR رو بر اساس نور اتاق تغییر بده تا به اون چیزی که سازنده در نظر داشته برسید. پس دیگه اهمیتی نداره توی اتاق تاریک یا یک اتاق خیلی روشن هستید، تلویزیونتون با سنسور نور موقعیت رو شناسایی می‌کنه و کیفیت HDR رو به طور خودکار تنظیم می‌کنه تا هیچ جزئیاتی رو از دست ندید.
اینجا یه نکته مهم هم وجود داره که کیفیت نهایی رو تعیین می‌کنه، حداکثر توان روشنایی تلویزیون شما که بر اساس نیت هست. مثلا اگر تلویزیون شما کمتر از 1000 نیت توان داشته باشه طبیعتا در فضاهای خیلی روشن حتی با این تکنولوژی هم نمی‌تونید کیفیت مطلوبی به دست بیارید. یکی از بهترین تی وی ها توی این زمینه سامسونگ QN90A هست که روشنایی فوق العاده بالایی در HDR داره اما خریدنش برای ما ایرانیا واقعا کار سختیه. اما اگر زمانی تصمیم گرفتید تی وی جدید بخرید حتما بررسی کنید که کیفیت خروجی و شدت روشنایی چطوره. برای اینکار هم می‌تونید به سایت rtings مراجعه کنید که در این زمینه بهترینه.
کدوم تلویزیون‌ها از دالبی ویژن IQ پشتیبانی می‌کنن؟
این تکنولوژی به احتمال زیاد با یک آپدیت نرم‌افزاری به اکثر تلویزیون‌هایی که از اوایل 2020 تا اواخر 2021 عرضه شدن اضافه میشه. اما اگر تلویزیون شما سنسور نور نداره طبیعتا این آپدیت رو دریافت نمی‌کنه. احتمال خیلی زیادی هم وجود داره که برای تلویزیون‌های پایین رده (حتی 4K HDR10+ هم باشه) این تکنولوژی عرضه نشه چرا که امکان عملکرد صحیحش وجود نداره. مثلا اگر نور پس زمینه تلویزیون حاشیه ای یا edge light باشه این ویژگی به درستی کار نمی‌کنه.
در حال حاضر توی تلویزیون‌های پرچمدار LG، Hisense، پاناسونیک و TCL این ویژگی اضافه شده. بعضی از تولید کننده‌ها مثل سونی که تلویزیونشون در حال حاضر از نسخه عادی دالبی ویژن پشتیبانی می‌کنه، هنوز آپدیتی برای نسخه جدیدتر دریافت نکردن. هرچند که چندین تلویزیون جدید سونی و سامسونگ سنسور نور محیطی برای تنظیم روشنایی و دمای رنگ دارن که هم برای SDR و هم HDR کار می‌کنه.
بقیه شرکت‌ها هم مثل سامسونگ از تکنولوژی‌هایی مثل HDR10+ نسخه تطابقی استفاده می‌کنن. HDR10+ Adaptive شبیه همین دالبی ویژن IQ هست و کنتراست رو بر اساس داده‌های نور محیطی تنظیم می‌کنه.
اگر تلویزیون هوشمند فعلی که دارین Dolby Vision HDR پشتیبانی می‌کنه و سنسور نور هم داره احتمال گرفتن دریافت آپدیت دالبی ویژن HDR برای اون وجود داره اما حتی با وجود سنسور نور، ممکنه شرکت‌ها این آپدیت رو برای تلویزیون‌های قدیمی تر عرضه نکنن. با همه این شرایط هیچ شرکتی هنوز از عرضه آپدیت برای تلویزیون‌های قدیمی‌تر که سنسور نور دارن صحبتی نکرده.
چطور دالبی ویژن IQ رو تجربه کنیم؟
برای تجربه دالبی ویژن IQ، به دو چیز نیاز دارید، یکی تلویزیونی که از اون پشتیبانی کنه، و دوم محتوایی که از اون پشتیبانی کنه. این تکنولوژی چیزی نیست که نیاز به طراحی مجدد محتوا نداره، همه محتواها و فیلم‌های Dolby vision فعلی می‌تونن از این ویژگی استفاده کنن. پس برای محتوای غیر دالبی ویژن کاری نمیشه انجام داد.
زمانی‌که شما محتوای دالبی ویژن رو روی تلویزیون پخش کنید، به طور عادی باید از قابلیت دالبی ویژن IQ (در مدل‌های پشتیبانی شده) استفاده بشه. ممکنه توی بعضی از تلویزیون‌ها لازم باشه از قسمت تنظیمات این گزینه رو فعال کنید. مثل روی تلویزیون‌های ال جی، باید از قسمت تنظیمات تصویر گزینه Dolby Vision Cinema Home with AI Brightness control رو فعال کنید.
این روزا محتوای دالبی ویژن خیلی در دسترس قرار داره، اگر فیلم‌های جدید رو نگاه کرده باشین یا حتی از شبکه‌های آنلاین مثل نتفلکیس، اپل تی وی، دیزنی پلاس، و آمازون پرایم ویدیو نگاه کنید می‌بینید که این گزینه در اکثر فیلم‌های جدید وجود داره. علاوه بر اون، دالبی به گیمینگ هم راه پیدا کرده به طوری که پلی استیشن و اکس‌باکس از محتوای HDR برای بازیها بهره میبرن.
آیا این محتوا در گیمینگ هم همیشه خوب عمل می‌کنه؟
خیر، در بازیها عملکرد دالبی ویژن یا HDR کاملا به سازندگان بستگی داره و بهتره قبل از استفاده از اون کمی در اینترنت تحقیق کنید. مثلا بازی Red dead redemption 2 ویژگی HDR بسیار بدی داره و جزئیات بازی عملا با فعال کردنش از بین میره. اما از طرفی بازی Tomb Rider در چندین نسخه یکی از بهترین HDR ها در گیمینگ رو ارائه میده. شما حتی با تست کردن و نگاه کردن به تصویر هم می‌تونید تشخیص بدید که برای محتوا یا گیم فعلی، HDR بهتره یا SDR. همچنین دقت کنید که علمکرد نهایی بستگی به پردازش تلویزیون شما هم داره، در تلویزیون‌های پایین رده HDR به دلیل ضعیف بودن حداکثر روشنایی و موارد دیگه ممکنه بد عمل کنه.
علاوه بر اون تاخیر تصویر هم به دلیل نیاز به پردازش‌های بیشتر، ممکنه افزایش پیدا کنه. چه در کنسول و چه در تلویزیون، برای بازی‌های آنلاین پیشنهاد می‌کنم ازش استفاده نکنید.
نظرتون در مورد این مطلب چی بود؟ امیدوارم که به خوبی متوجه عملکرد و کاربرد این تکنولوژی شده باشین.