طیف رنگی یا Color gamut در صفحه نمایش‌ها چیست؟

درود به همراهان مجله می‌مارکت. امروز با موضوع طیف رنگی یا Color gamut همراه شما هستیم. Color gamut رنج کامل رنگ‌های قابل مشاهده برای چشم انسانه. اما Color gamut در صفحه نمایش‌ها چیه؟ از اونجایی که اکثر صفحه نمایش‌ها در طیف رنگی که می‌تونن تولید کنن محدود هستن، هر دستگاه یک یا چند استاندارد رنگی رو در Color gamut دنبال می‌کنه. اگرچه تعداد بسیار زیادی طیف رنگی مختلف داریم، اما احتمالا فقط یکی از اونا به بهترین شکل با نیازهای ما مطابقت داره. حالا که فهمیدید Color gamut چیه، بیاید جواب این سوال رو پیدا کنیم که کدوم رو برای مانیتور یا صفحه گوشیتون نیاز دارید.

طیف رنگی یا Color gamut چیه؟ Color gamut رنج رنگ‌هایی که توسط چشم انسان قابل تشخیصه رو توصیف می‌کنه (طیف رنگی قابل دیدن). مثلا رنگ مورد علاقه‌تون رو در نظر بگیرید، قطعا نمی‌تونه ترکیبی جدید و خارج از محدوده قرمز-سبز و یا آبی-زرد باشه. چون اون رنگ‌ها تقریبا برای دید انسان غیرقابل مشاهده هستن.

بنا به دلایلی ما فقط محدود به یک محدوده خاص از طیف رنگی قابل مشاهده هستیم، یا همون Color gamut که چشم‌های ما می‌تونه ببینه. این امر در همه جنبه‌های زندگی صدق می‌کنه، نه فقط در طبیعت و رنگ طبیعی، بلکه در تصاویر مصنوعی تولید شده توسط فناوری روز هم صادق هست. از مانیتورها گرفته تا تبلت‌ها و پراجکتورها، با توجه به استاندارهای رنگ اونا هیچ استثنایی هم وجود نداره. در قسمت پایین طیف رنگی رو بیشتر توضیح میدم و اطمینان میدم که هیچ سردرگمی باقی نمونه، امیدوارم که بقیه موضوع هم براتون هیجان‌انگیز باشه.

درک Color gamut

درسته که طیف رنگی به محدود رنگ‌های قابل مشاهده به چشم انسان برمی‌گرده، اما واقعا چیه؟ زمانی که برای خرید یک مانیتور یا تلویزیون میرید، اولین چیزی که بهش دقت می‌کنید چیه؟ البته سایر و طول و عرض مهمترین فاکتورهای خرید هستن، اما شما باید دقت زیادی هم به رنگ‌ها و تصاویر نمایش داده شده داشته باشید. شدت کنتراست یا سیاهی قسمت‌های تاریک، قرمز و سبز که زنده به نظر برسن و … . یک ویدیو خیلی جالب که معمولا طوری ادیت شدن که واقعیت رو به شکل دیگه‌ای منعکس کنن، توی این فروشگاه‌ها روی صفحه پخش میشن که نظر شما رو جلب کنن.

اما باید هوشیار باشید که شاید این ویدیو یا هرچیزی که در اون لحظه پخش میشه وسوسه کننده باشن، اما نباید اون رو با طیف رنگی اشتباه بگیرید. خیلی وقتا ویدیوهای با کیفیت 4K که با دقت بسیاری ادیت شدن روی این صفحه‌ها پخش می‌کنن اما اینا هیچکدوم دلیل بر طیف رنگی گسترده نیست.

پوشش رنگی یا Color coverage

درحالیکه Color gamut به رنگ‌های سروکار داره، پوشش رنگی یا Color coverage نشون میده که چقدر یک صفحه نمایش توانایی تولید رنگ مشابه با منبع هست. مثلا شما یک ویدیو یا عکس دارید که به بهترین شکل گرفته شدن و طیف رنگی بسیار بالایی دارن، حالا اون صفحه نمایشی که می‌خواد اونو پخش کنه چقدر توانایی نمایش رنگ مشابه با ویدیو اصلی رو داره؟ برای اینکه متوجه بشید، تفاوت بصری یک پراجکتور در سینمای مدرن، دوربین آیفون نسل قبلی و تلویزیون دهه 70 در نظر بگیرید. شیوه‌ای که اونا رنگ‌ها رو به تصویر میشکن نه فقط از نظر وسعت و عمق، بلکه نحوه ایجادشون هم متفاوته. اینجاست که استاندارهای رنگی به بخش مهمی از این بحث تبدیل میشن.

قبل ازینکه به اونجا برسیم، اول باید بفهمید که چطور طیف رنگ‌ها در سطح فنی بررسی میشن و نشون داده میشن. معمولا این طیف به صورت مثلث در سه محور XYZ ارائه شدن، Y به حداکثر روشنایی رنگ ممکن در محدوده اشاره داره، X و Z طیف کامل رنگی رو نشون میدن. محدوده رنگی و شدت رنگ. با تمام این چیزایی که گفته شد، نتیجه نهایی طیف وسیعی از توانایی ایجاد رنگ رو نشون میده. اگر شدت روشنایی ضعیف باشه رنگ‌ها تیره به نظر میرسن یا حتی ممکنه بعضی از طیف‌های رنگی توانایی تولید شدن نداشته باشن.

استاندارهای رنگی چی هستن و تفاوت استانداردها چیه؟

معمولا، مخصوصا در برنامه‌های تجاری، رنگ‌ها از طریف ترکیب رنگ‌های دیگه تولید میشن، بجای اینکه به صورت واقعی رنگ رو تولید کنن. این کار بیشتر بخاطر هزینه‌هاست. برای اینکه متوجه بشید مثلا پرینترهای خونگی رو در نظر بگیرید که فقط جوهر فیروزه‌ای، سرخابی، زرد و سیاه دارن. همه رنگ‌های دیگه‌ای که در عکس و صفحه چاپ شده می‌بینید حاصل ترکیبی از اون رنگ‌های اصلی هستن.

چه چارچوبی استاندارد تولید رنگ رو صرف نظر از چاپگرها، مانیتورها و یا دوربین‌ها تعیین می‌کنه؟ جواب اون استاندارد رنگی که مستقیما به طیف رنگی استاندارد برمی‌گرده، استاندارهای رنگی رایج شامل sRGB، Adobe RGB، NTSC، EBU، و DCI-P3 میشه.

sRGB

استاندارد sRGB معمولا رایج‌ترین در بین استانداردهای موجوده. از دوربین‌ها گرفته تا مانیتورها و تلویزیون‌ها، مطمعنم که تا بحال حداقل یک بار نام این استاندارد به گوشتون خورده. و علتش هم همینه که sRGB بنا به یک دلیل خیلی محبوبه. توانایی ورودی و خروجی و زمان تاخیره بسیار کم و اختلاف کم در تولید رنگ واقعی. این مزیت‌ها باعث شدن که sRGB به یک مورد پراستفاده در حال حاضر تبدیل بشه.

Adobe RGB

استاندارد Adobe RGB برای رقابت با sRGB عرضه شد. اگر این استاندارد به درستی ایجاد بشه، Adobe RGB به هدف ارائه طیف وسیع‌تری از رنگ‌ها به شیوه واقعی‌تر ارائه شده. در زمان معرفی، تمرکز این استاندارد به جزئیات بالا بود، Adobe RGB به همین دلیل کمی بلندپروازانه و پیشرفته‌تر از چیزی بود که قرار باشه به استاندارد تبدیل بشه. همراه با پیشرفت مانیتورها، به همراه پیشرفت تکنولوژی عکاسی، Adobe RGB سطح استفاده بیشتری پیدا کرد و گسترده تر شد.

DCI-P3

در کنار گزینه‌های محبوب، انجمن مهندسان فیلم و تلویزیون تصمیم گرفتن استاندارد رنگ خاص خودشون رو معرفی کنن، DCI-P3. با تاکید بر ضبط و پخش ویدیوی دیجیتال، DCI-P3 طیف رنگی هست که تقریبا 1 چهارم از sRGB گسترده تره. باتوجه به ریشه‌های سازمانی اون، استاندارد DCI-P3 با تمام پراجکتورهای دیجیتال در سطح سینما سازگاره. از طرف دیگه در سطح مصرف کننده، DCI-P3 رو میشه به طور خاصی در دوربین داخلی iPhone X پیدا کرد.

NTSC

کمیته استاندارد ملی تلویزیون، NTSC (National Television Standards Committee)، استاندارد رنگی خودش رو تولید کرد و امید داشت که به استاندارد محصولات و تلویزیون‌های جدید تبدیل بشه. این استاندارد شبیه Adobe RGB، اما NTSC زمانی که صحبت از تولید رنگ‌های قرمز و آبی میشه، کمی متفاوت به نظر میرسه. با اینحال هنوز این تکنولوژی به استاندارد تلویزیون‌ها تبدیل نشده، استاندارد رنگی NTSC توی بعضی از تلویزیون‌ها و مانیتورهای خاص برای ادیت ویدیو و عکس در سطح حرفه‌ای وجود داره.

EBU

دقیقا مثل NTSC، استاندارد EBU، توسط اتحادیه پخش اروپا، به دنبال پیاده سازی استاندارد رنگی خاص خودش بود. در تئوری، استاندارد EBU به هدف تمرکز بر زمینه عکاسی، ویرایش فیلم و طراحی گرافیکی متمرکز شده. با ظهور طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها با وضوح بسیار عالی مثل 4K، استاندارد EBU شروع به قرار گرفتن در خارج از محدوده استفاده کرد و در محصولات رایج نیست.

طیف رنگی گسترده و قابلیت‌ها

همونطور که در اول مقاله هم گفتیم، رنج طیف رنگی با قرار گرفتن در محدوده X و Z مشخص میشه. تا به حال، اون اطلاعات رنگی و رنج خیلی زیاد تغییر نکرده بودن با توجه به استانداردهای رنگی مورد استفاده. این در درحه اول به دلیل محدودیت‌های تکنولوژی در زمان ایجادشون بود. امروزه، با حضور فناوری OLED، دیگه محدودیت‌های طیف رنگی وجود ندارن، در نتیجه منجر به ایجاد طیف وسیعی از رنگ‌ها میشن. برخلاف نمونه‌های دیگه که رنگ‌ها رو با ترکیب رنگ‌های دیگه تولید می‌کنن، OLEDها در مواردی قادر به تولید رنگ به صورت خاص و واقعی بدون ترکیب هستن.

البته برای خرید تلویزیون یا مانیتور، مطلبی با موضوع همه چیز در مورد تکنولوژی صفحه نمایش‌ها نوشتیم که بهتون کمک می‌کنه در نتیجه انتخاب بهتری داشته باشید.

پیامدهای تحولاتی که اخیرا در تولید رنگ‌ها اتفاق افتاده واقعا حیرت انگیزه. از چاپ بسیار دقیق گرفته تا تولید احتمالی سخت‌ترین رنگ‌ها. امیدوارم که با این مطلب بتونید انتخاب دقیق تری در زمان خرید مانیتور، گوشی یا تلویزیون جدید داشته باشید.

منبع: سایت Viewsonic